Is de recente bevraging burgerparticipatie? Of is het eerder sturen van resultaten?

De meerderheid kondigt nu trots aan dat er een bevraging bij de inwoners van Schelle loopt. Maar laat ons eerlijk zijn: burgerparticipatie stond al jaren in hun doelstellingen en bleef tot nu toe een dode letter. Opvallend is ook dat dit pas nu gebeurt. In de gemeenteraad en ook recent in onze podcast heeft onze fractieleider Chantal Jacobs, meermaals benadrukt dat de gemeente de voorbije jaren nauwelijks werk heeft gemaakt van echte participatie, hoewel dit nochtans één van hun eigen prioriteiten was.

Daarbij stellen wij ons ook vragen bij de manier waarop deze bevraging bekendgemaakt wordt. Voor zover wij kunnen vaststellen, is de communicatie hierover beperkt gebleven tot sociale media, Hoplr, de website van de gemeente en het gemeenteblad. Maar wat met burgers die niet digitaal actief zijn? Denk aan ouderen die geen sociale media gebruiken of niet vertrouwd zijn met digitale tools. Zij weten vaak niet eens dat er een bevraging loopt, laat staan dat ze eraan kunnen deelnemen omdat ze digitaal niet helemaal op de hoogte zijn over hoe dat allemaal juist werkt.

Het gemeentebestuur kiest er dus opnieuw voor om selectief te zijn in wie men bereikt. In de praktijk betekent dit dat vooral een digitale, jongere en actievere groep wordt aangesproken, terwijl een belangrijke groep inwoners uit de boot valt. Is dat de burgerparticipatie waar men zo graag mee uitpakt?

Nu er eindelijk een bevraging is, vallen vooral twee zaken op: onder andere het volledig ontbreken van inspraak over wonen en verstedelijking én de misleidende manier waarop de vragenlijst is opgesteld.

Geen inspraak over wonen en verstedelijking

Opvallend: in de hele bevraging komt wonen niet aan bod. Burgers krijgen nergens de kans hun mening te geven over de voortdurende verstedelijking van Schelle. Nochtans is dat hét thema dat onze leefbaarheid het sterkst raakt. De meerderheid, met burgemeester Rob Mennes op kop, kiest de laatste jaren steeds nadrukkelijker voor grootschalige bouwprojecten. Groene ruimtes verdwijnen, verkeersdrukte neemt toe en het landelijke karakter van Schelle gaat zienderogen verloren.

Het grondgebied van Schelle wordt niet groter, maar wél voller. Meer mensen, meer verkeer, minder natuur en minder open ruimte. En toch wordt hierover in de bevraging met geen woord gerept. Is dit een bewuste keuze om deze heikele kwestie te vermijden? Officieel zegt men in te zetten op burgerparticipatie, maar precies op het vlak waar de ongerustheid bij inwoners het grootst is, wordt participatie geweerd.

Verplichte keuzes die niet overeenstemmen met de realiteit

Daarnaast is ook de opzet van de vragenlijst problematisch. Inwoners worden verplicht om twee of drie antwoorden aan te kruisen, ook al komt geen enkele van die keuzes overeen met hun mening. Zonder meerdere opties kan je de bevraging niet afronden.

Neem het voorbeeld van verkeersveiligheid: men moet verplicht drie maatregelen aanduiden – meer verkeersdrempels, meer fietsstraten of meer zones met beperkingen. Voor veel inwoners zijn dit géén wenselijke oplossingen, maar toch wordt men gedwongen te kiezen. De resultaten zullen later dus een vertekend beeld geven, alsof er brede steun bestaat voor maatregelen die in werkelijkheid weinig draagvlak hebben.

Een eerlijke bevraging voorziet altijd een optie “geen mening” of “geen van bovenstaande”, zodat inwoners hun werkelijke standpunt kunnen uitdrukken.

Te veel verplichte meningen

Inwoners worden op bijna elk thema gevraagd om een rangschikking of oordeel te geven. Voor veel mensen voelt dit geforceerd of irrelevant aan. Niet iedereen moet of wil overal een mening over hebben. Soms staat er wel een optie “geen mening”, maar niet consequent – bij rangschikkingsvragen ontbreekt dit.

Sturende formuleringen

Ook de manier waarop vragen gesteld worden, roept vragen op. Bij het thema “werken op afspraak” bijvoorbeeld wordt meteen uitgelegd waarom dit positief is. Dat is framing: je stuurt de deelnemer subtiel in een bepaalde richting. Het voelt eerder als het legitimeren van beslissingen die het bestuur al genomen heeft, in plaats van neutraal peilen naar de mening van inwoners.

Slordigheden in de opmaak

• Leeftijdscategorieën overlappen (30–49 én 40–49).
• De vraag over kerken is beperkt: geen optie om meerdere kerken te behouden of om creatief hergebruik te steunen.
• Bij investeringsprojecten is de schaal (“helemaal belangrijk” tot “niet belangrijk”) verwarrend en weinig onderscheidend.

Geen rekening met doelgroepen

De vragenlijst is één lange lijst voor iedereen, zonder nuance. Voor jongeren (<18) zijn vragen over kerken, seniorenzorg of deelwagens nauwelijks relevant. Voor senioren zijn apps of deelmobiliteit vaak niet vanzelfsprekend. Een opdeling per doelgroep – jongeren, gezinnen, senioren – zou veel logischer en gebruiksvriendelijker zijn.

Transparantie ontbreekt

Als burgers de moeite doen om de bevraging in te vullen, hebben ze recht op transparantie. De resultaten moeten publiek gemaakt worden, bijvoorbeeld in het infoblad of online, samen met een duidelijke uitleg wat er met de feedback gebeurt. Zonder dat blijft participatie een lege doos.

N-VA Schelle pleit voor een écht participatief beleid

• Voeg overal de keuzemogelijkheid “geen mening / niet van toepassing” toe.
• Splits de vragenlijst op per doelgroep of werk met modules, zodat niet iedereen alles moet invullen.
• Formuleer vragen neutraal, zonder vooraf al argumenten te geven die in een bepaalde richting duwen.
• Geef burgers de kans hun mening te geven over wonen en verstedelijking – hét thema dat de toekomst van Schelle bepaalt.
• Maak resultaten openbaar en geef duidelijk aan hoe de feedback verwerkt wordt.

Alleen zo kan participatie méér zijn dan een PR-oefening. De inwoners van Schelle verdienen een eerlijke stem in het beleid van morgen.